УВОДЗІНЫ……………………………………………………………………….2

ГЛАВА І.ТЭАРЭТЫЧНЫЯ АСПЕКТЫ ВЫВУЧЭННЯ НАЦЫЯНАЛЬНА-КУЛЬТУРНАЙ СЕМАНТЫКІ МОВЫ………………………………………..5

1.1. Нацыянальна-культурны кампанент лексічнага значэння слова як адлюстраванне ўзаемасувязі мовы і культуры………………………………5

1.2. Прыказка і прымаўка як носьбіт нацыянальна-культурнай інфармацыі……………………………………………………………………..10

ГЛАВА ІІ. СЛОВА ЯК СПОСАБ АДЛЮСТРАВАННЯ НАЦЫЯНАЛЬНА-КУЛЬТУРНАЙ СЕМАНТЫКІ Ў ПРЫКАЗКАХ І ПРЫМАЎКАХ………..15

2.1. Назвы пабудоў і іх частак у беларускіх прыказках і прымаўках..15

2.2. Назвы святаў, абрадаў і прысвяткаў беларусаў у прыказках і прымаўках………………………………………………………………………21

2.3. Назвы асоб паводле віду дзейнасці і прылад працы……………..25

2.4. Анамастычныя назвы ў прыказках і прымаўках………………...30

2.5. Назвы адзення і іх частак у прыказках і прымаўках…………….37

2.6. Назвы ежы і страў беларускай нацыянальнай кухні…………….40

ЗАКЛЮЧЭННЕ…………………………………………………………………45

СПІС ЛІТАРАТУРЫ…………………………………………………………..49

ДАДАТАК………………………………………………………………………..53

Адным з актуальных аспектаў сучасных лінгвістычных даследаванняў з'яўляецца праблема ўзаемадачыненняў мовы і культуры, асаблівасці адлюстравання духоўнага свету моўнымі сродкамі.

Праблема ўзаемадзеяння культуры і мовы з'яўляецца аб'ектам даследавання шматлікіх навуковых дысцыплін. Так, да яе звяртаюцца прадстаўнікі этнапсіхалінгвістыкі, сацыялінгвістыкі, лінгвакультуралогіі, псіхалінгвістыкі.

Пытаннямі мовы і культуры, іх узаемадзеяння і ўзаемадачынення цікавіліся яшчэ ў пачатку XIX стагоддзя такія вучоныя, як А.А.Патабня, У.Уорс, Вільгельм фон Гумбальт.

З сучасных лінгвістаў, якія займаюцца распрацоўкай канцэпту, - Е.В.Голубева, В.А.Маслава, С.Г. Варкачоў, В.А. Карпаў, М.В. Чарапанаў.

У кожнай мове выяўляецца нацыянальная спецыфіка светабачання, спосаб фіксацыі тых ці іншых фактаў рэчаіснасці.

Уласцівасць мовы адлюстроўваць адметнасць культуры яе носьбітаў абумоўлена кумулятыўнай функцыяй мовы, якая заключаецца ў назапашванні і захаванні традыцый, гістарычных здабыткаў, нацыянальнай свядомасці народа. Мову ў яе кумулятыўнай функцыі даследчыкі разглядаюць як механізм, што спрыяе кадзіраванню і трансляцыі культуры.

У кантэксце ўзаемазвязанага вывучэння мовы і традыцыйнай культуры беларускага народа аб'ектам увагі становяцца культурна афарбаваныя моўныя адзінкі, якія з'яўляюцца прадуктам кумулятыўнай функцыі мовы і тым ці іншым элементам сваёй семантыкі або структуры адлюстроўваюць сувязь мовы і культуры:

o найменні прадметаў і з'яў традыцыйнага беларускага побыту;

o безэкві

1. Аксамітаў А. Прыказкі і прымаўкі: Тлумачальны слоўнік беларускіх прыказак і прымавак з архіваў, катэдральных збораў, рэдкіх выданьняў ХІХ і ХХ ст. - Менск: Беларуская навука, 2000. - 320 с.

2. Аляхновіч М. Лінгвакультуралагічны змест беларускай фразеалогіі //Беларуская мова: шляхі развіцця, кантакты, перспектывы. Мат-лы ІІІ міжнароднага кангрэса беларусісітаў "Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый". 4-7 снежня 2000. - Мінск. - 2000. - 283 - 285.

3. Анталогія беларускай народнай прыказкі, прымаўкі і выслоўя / уклад. А.С. Фядосік. - Мінск: Ураджай, 2002. - 298 с.

4. Арцямёнак, Г. А. Этнічная і культурная функцыі беларускай мовы ў дыяхраніі і сінхраніі / Г. А. Арцямёнак // Весн. Віцеб. дзярж. ун-та. - 2008. - № 4. - С. 104-107.

5. Беларуская міфалогія: энцыкл. слоўнік / склад. І. Клімковіч; рэдкал.: С. Санько [і інш.]. - 2-е выд. - Мінск: Беларусь, 2006. - 598 с.

6. Беларускі фальклор: энцыклапедыя: у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. - Мінск: БелЭн, 2005 - 2006. - 2 т.

7. Бялявіна, В.М. Мужчынскі касцюм на Беларусі / В.М. Бялявіна, Л.В. Ракава. - Мінск: Беларусь, 2007. - 303 с.

8. Валодзіна, Т.В. Семантыка рэчаў у духоўнай спадчыне беларусаў / Т.В. Валодзіна. - Мінск: Тэхналогія, 1999. - 167 с.

9. Воркачев С.Г. Лингвокультурология, языковая личность, концепт: становление антропоцентричной парадигмы в языкознании // Филологические науки. - 2001. - №1. - С. 64-71.

10. Гарошка Л. Уводзiны ў беларускую мiфалогiю //Бел. гiст. часопiс, 1996, - №3, - С.34-42.

11. Гачев, Г. Д. Национальные образы мира, Космо-Психо-Логос / Г. Д. Гачев. - М.: изд. группа Прогресс: Культура, 1995. - 453 с.

12. Даўбешка, Н. П. Лексіка беларускай мовы з этнасемнай абумоўленасцю рускамоўнай безэквівалентнасці / Н. П. Даўбешка // Актуальныя праблемы мовазнаўства і лінгвадыдактыкі: матэрыялы рэсп. навук. канф. (да 70-годдзя з дня нараджэння прафесара Г. М. Малажай), Брэст, 20-21 сак. 2008 г. / Брэсц. дзярж. ун-т; пад агул. рэд. М. І. Новік;. - Брэст, 2008. - С. 51-53.

13. Дзядова, А. С. Назвы святаў і прысвяткаў у беларускіх прыказках і прымаўках як крыніца лінгвакраіназнаўчай інфармацыі / А. С. Дзядова // VІІІ навуковыя чытанні, прысвечаныя С. Некрашэвічу: зб. навук. арт.: у 2 ч. - Гомель, 2007.

14. Дзядова А.С. Этнакультурная адметнасць назваў страў нацыянальнай кухні ў беларускіх прыказках і прымаўках //Куляшоўскія чытанні: Мат-лы міжнароднай навуковай канф. Магілёў. 24 красавіка 2009. Магілёў. - 2009. - С. 125 - 127.

15. Іваноў Я.Я. Афарызм як прадмет філалогіі і аб'ект лінгвістыкі // Веснік Беларускага ун-та. Сер. 4. 1994, № 3. С. 61-65.

16. Казакова, І.В. Беларускі фальклор: вучэб. дапаможнік / І.В. Казакова. - Мінск: Выд. цэнтр БДУ, 2007. - 309 с.

17. Карпов В.А. Сквозь призму концептов // Веснік ВДУ. - 2005. - №4. - С. 160.

18. Крук, Я. Сімволіка беларускай народнай культуры / Я. Крук. - 2-е выд. - Мінск: Беларусь, 2003. - 350 с.

19. Ленсу, Я.Ю. Сімволіка беларускіх народных сельскагаспадарчых пабудоў для ўтрымання хатняй жывёлы / Я.Ю. Ленсу // Народная асвета. - 2007. - № 3. - С. 87 - 88.

20. Лепешаў, І.Я. Слоўнік беларускіх прыказак / І.Я. Лепешаў, М.А. Якалцэвіч. - Мінск: Бел. навука, 2002. - 511 с.

21. Лепешаў, І.Я. Этымалагічны слоўнік фразеалагізмаў / І.Я. Лепешаў. - Мінск: БелЭн, 2004. - 448 с.

22. Лозка, А.Ю. Беларускі народны каляндар / А.Ю. Лозка. - 2-е выд. - Мінск: Полымя, 2002. - 240 с.

23. Малахава, Л. Каларыстычны вобраз нацыянальнага адзення беларусаў і яго рэгіянальныя асаблівасці / Л. Малахава // Беларус. гіст. часоп. - 2006. - № 7. -С. 43 - 46.

24. Маленка, Л.І. Беларускі народны касцюм / Л.І. Маленка. - Мінск: Ураджай, 2001. - 160 с.

25. Маслова, В.А. Введение в лингвокультурологию: учеб. пособие / В.А. Маслова. - М.: Наследие, 1997. - 207 с.

26. Народная культура Беларусі: энцыкл. даведнік / пад агул. рэд. В.С. Цітова. - Мінск: БелЭн, 2002. - 432 с.

27. Параскевіч Г.В. Асабовыя ўласныя імёны ў беларускіх бытавых прыказках //Весці АН Беларускай ССР. - №5. - 1974. - С. 77 - 82.

28. Раманюк, М. Беларускае народнае адзенне: альбом / М. Раманюк. - Мінск: Беларусь, 1981. - 47 с.

29. Рапановіч Я. Н. Беларускія прыказкі, прымаўкі і загадкі. Выд. 2-е, дап. і перапр. Мінск, "Вышэйш. школа", - 1974, - 384 с.

30. Садоўская, А.Л. Фразеалогiя ў кантэксце культуры: сучасныя падыходы да вывучэння (этналiнгвicтычны) // Роднае слова. - 2008. - № 4. - С. 35 - 39.

31. Садоўская, А.Л. Лiнгвакультурны падыход да аналiзу фразеалагiчных рэсурсаў мовы // Роднае слова. - 2008. - № 8. - C.44-46.

32. Садоўская, А.Л. Нацыянальна-культурны кампанент беларускай фразеалогіі // Роднае слова. - 2008. - № 2. - С. 42 - 46.

33. Сівіцкая, Н.В. Лексіка сакральна маркіраванага адзення ў народна-гутарковай мове: семантычнае поле адзення ў традыцыйнай культуры беларусаў / Н.В. Сівіцкая // Народная асвета. - 2006. - № 2. - С. 84 - 86.

34. Славянские древности: этнолингвистический словарь: в 5 т. / редкол.: Н.И. Толстой (отв. ред.) [и др.]. - М.: Междунар. отношения, 1995 - 2004. - 3 т.

35. Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы: Больш за 65 000 слоў/ Пад рэд. М.Р.Судніка, М.Н.Крыўко. - Мн.: БелЭн, - 2002. - 784 с.

36. Халеева, И.И. Некоторые проблемы обучения межкультурной коммуникации на основе когнитивного подхода. Психолингвистика и межкультурные взаимоотношения: Тезисы докладов 10 Всесоюзного симпозиума по психолингвистике и теории коммуникации. Москва. 3-6 июня, 1991.- М.: АН СССР, Ин-т языкознания, 1991.- С. 310-312.

37. Цітоў, В.С. Этнаграфічная спадчына. Беларусь. Традыцыйна-бытавая культура / В.С. Цітоў. - 2-е выд. - Мінск: Беларусь, 2001. - 207 с.

38. Этнаграфія Беларусі: Энцыклапедыя (Беларус. Сав. Энцыклапедыя) / Рэдкал. І.П. Шамякін. - Мн.: Бел СЭ, - 1989. - 575 с.

Примечаний нет.